Trẻ chậm phát triển chiều cao là do đâu? Ba mẹ nên làm gì?

Chậm phát triển chiều cao ở trẻ em là một vấn đề thường gây lo lắng cho các bậc phụ huynh. Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng này, từ yếu tố di truyền, dinh dưỡng, các vấn đề về sức khỏe, đến môi trường sống và tâm lý của trẻ. Cùng tìm hiểu chi tiết các lý do gây nên tình trạng chậm phát triển chiều cao và cách để giải quyết trong bài viết sau.

1.Trẻ tăng trưởng chiều cao như thế nào là bình thường?

Sự phát triển chiều cao của trẻ em thường tuân theo một quy luật tự nhiên và có sự biến đổi dựa trên tuổi, giới tính và di truyền. Dưới đây là một số thông tin về sự tăng trưởng chiều cao được coi là bình thường:

Tốc độ tăng trưởng chiều cao thay đổi theo từng giai đoạn phát triển. Trong 2-3 năm đầu tiên của cuộc đời, trẻ phát triển rất nhanh với tốc độ trung bình khoảng 25-30 cm trong giai đoạn này. Sau đó, tốc độ tăng trưởng sẽ giảm dần. Ở giai đoạn thiếu niên, trẻ có một giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng, thường xảy ra trong giai đoạn bước vào dậy thì, trước khi kết thúc khoảng 18-20 tuổi.

 Chiều cao của trẻ thường được di truyền từ bố mẹ. Nếu cả hai bố mẹ có chiều cao trung bình, thì trẻ có khả năng cao sẽ có chiều cao không được nổi trội. Tuy nhiên, di truyền chỉ là một phần trong quá trình, và dinh dưỡng và môi trường cũng đóng vai trò quan trọng.

Ngoài ra, nam và nữ thường có tốc độ tăng trưởng khác nhau. Nam thường cao hơn và phát triển nhanh hơn so với nữ trong giai đoạn thiếu niên. Hiện nay chiều cao trung bình của nam giới là 168.5cm và 156.2cm đối với nữ giới.

2. Trẻ chậm phát triển chiều cao là như thế nào?

Chậm phát triển chiều cao là tình trạng mà trẻ em không đạt được chiều cao trung bình so với độ tuổi trong một khoảng thời gian cụ thể. Thông thưởng, sau khi đo chiều cao cho bé xong, ba mẹ thường không nắm rõ được tiêu chuẩn chiều cao của bé theo từng độ tuổi nên cũng không xác định được tình trạng phát triển chiều cao của bé là bình thường hay bất ổn.

Dưới đây là tiêu chuẩn chiều cao ở trẻ trong các giai đoạn:

• Trẻ sơ sinh: Chiều cao từ 48 đến 52 cm, trung bình là 50 cm.
• Trẻ từ 0 đến 11 tháng tuổi: Trẻ tăng khoảng 20 đến 25 cm.
• Trẻ từ 1 đến 4 tuổi: Chiều cao tăng trung bình 10cm mỗi năm.
• Trẻ từ 4 đến 11 tuổi: Tăng trung bình từ 5 đến 7 cm mỗi năm.
• Trẻ trong độ tuổi dậy thì: Có sự tăng trưởng chiều cao vượt bậc. Bé gái tăng khoảng 6 đến 10 cm mỗi năm. Bé trai tăng từ 6.5 đến 11 cm mỗi năm.

Mức chiều cao trung bình của trẻ em sẽ thay đổi theo từng giai đoạn phát triển và giới tính. Thực tế cho thấy tốc độ phát triển cao nhất trong chiều cao xảy ra trong giai đoạn trẻ em, và sau đó giảm dần khi trẻ vào giai đoạn thiếu niên.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, trẻ có thể trải qua tốc độ phát triển chậm hơn so với tiêu chuẩn, và điều này có thể do nhiều yếu tố khác nhau như di truyền, dinh dưỡng, sức kháng, hoặc sự ảnh hưởng của các vấn đề sức khỏe khác.

Chậm phát triển chiều cao có thể gây lo lắng cho ba mẹ, nhưng đôi khi nó chỉ là một phần tự nhiên của quá trình phát triển của trẻ em và có thể được điều chỉnh thông qua việc chăm sóc và dinh dưỡng thích hợp. Tuy nhiên, nếu ba mẹ nghi ngờ rằng tình trạng chậm phát triển chiều cao của con cái đang trở nên nghiêm trọng hơn, thì nên thảo luận với bác sĩ để tìm hiểu và giải quyết vấn đề này.

3. Các nguyên nhân bé chậm phát triển chiều cao

3.1 Do thiếu hoocmon tăng trưởng

Cơ thể trẻ sản xuất hormone tăng trưởng không đủ, dẫn đến thiếu hormone. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ thời điểm nào trong đời, xuất phát từ nguyên nhân bẩm sinh hoặc do tổn thương tuyến yên, do chấn thương đầu, do u não hoặc nhiễm trùng dạng viêm màng não và viêm não,… Một số trường hợp thiếu hormone tăng trưởng không rõ nguyên nhân. 

Hormone tăng trưởng là yếu tố quan trọng cho sự phát triển toàn diện của trẻ em và quyết định về chiều cao. Chậm tăng trưởng chiều cao do thiếu hormone tăng trưởng, trẻ cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời trước tuổi dậy thì mới có thể mang lại hiệu quả tối ưu.

Để việc điều trị hormone đạt hiệu quả cần tiến hành đúng thời điểm, đúng liều lượng, tốt nhất trong khoảng độ tuổi 4-13 tuổi. Nếu qua thời gian này, các sụn xương của trẻ đóng lại, dùng hormone tăng trưởng không còn tác dụng.

3.2 Do chậm tăng trưởng trong bào thai

Chậm tăng trưởng trong bào thai là tình trạng mà thai nhi không phát triển đủ tốt trong tử cung của mẹ. Trong giai đoạn này, các yếu tố quan trọng như dinh dưỡng, lưu lượng máu và dòng chảy dịch amniotic quanh thai nhi đều đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển của thai nhi.

Khi một thai nhi không nhận đủ dinh dưỡng hoặc oxy từ máu của mẹ thông qua dây rốn hoặc khi mẹ gặp các vấn đề sức khỏe như thiếu dưỡng hoặc bệnh lý, thai nhi có thể bị ảnh hưởng trong việc phát triển cân nặng và chiều cao.

Điều này có thể dẫn đến việc sinh con với cân nặng thấp hơn so với tiêu chuẩn hoặc sau khi chào đời, thai nhi có thể phải nỗ lực để bắt kịp việc tăng trưởng chiều cao và cân nặng, dẫn đến tình trạng chậm phát triển chiều cao sau này.

3.3 Do các bệnh lý

Một số bệnh lý mạn tính như suy thận mãn tính, thận hư, bệnh tim bẩm sinh, suy tim, bệnh lý gan mật, và rối loạn chuyển hóa đều có khả năng ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất của trẻ. Các bệnh lý này thường ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và chức năng của cơ thể, và có thể làm giảm khả năng tiếp thu dinh dưỡng và tăng trưởng của trẻ.

Ngoài ra các hội chứng Turner, Down, Prader – Willi… cũng dẫn đến chậm tăng trưởng chiều cao ở trẻ em.

3.4 Do thiếu máu

Thiếu máu (hay còn gọi là thiếu sắt) là tình trạng mà cơ thể không có đủ sắt cần thiết để sản xuất đủ hồng cầu hoặc duy trì mức sắt cần thiết cho các quá trình sinh tổng hợp và chuyển hóa. Sắt là yếu tố quan trọng trong quá trình tạo ra hồng cầu, và hồng cầu là tế bào chuyên trách mang oxy từ phổi đến các cơ và mô trong cơ thể.

Khi trẻ thiếu máu, có thể xuất hiện những triệu chứng như mệt mỏi, buồn ngủ, suy nhược, và sự yếu đuối tổng thể. Thiếu máu cũng ảnh hưởng đến tốc độ tăng chiều cao bởi vì khi cơ thể không đủ oxy, nó phải hoạt động hiệu quả hơn để duy trì các chức năng cơ bản khác.

Điều này có thể dẫn đến việc cơ thể không tập trung vào việc phát triển chiều cao, mà thay vào đó tập trung vào việc duy trì sự sống hàng ngày.

3.5 Do dinh dưỡng không đầy đủ

Dinh dưỡng giúp cung cấp năng lượng và đóng vai trò cần thiết để tạo ra và duy trì các tế bào, mô, và hệ thống cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả tế bào chuyên trách mang thông tin di truyền để phát triển chiều cao. Thiếu các chất dinh dưỡng quan trọng như protein, canxi, và vitamin D có thể gây nên tình trạng chậm phát triển chiều cao ở trẻ.

Để đảm bảo sự phát triển chiều cao tốt nhất cho trẻ, cần cung cấp một chế độ ăn uống đa dạng và cân đối chứa đủ protein, canxi, và các loại vitamin và khoáng chất quan trọng khác.

3.6 Do suy tuyến giáp

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở cổ họng và chịu trách nhiệm sản xuất các hoocmon quan trọng, bao gồm hoocmon tăng trưởng somatotropin (GH). Hoocmon tăng trưởng này có tác động lớn đến sự phát triển chiều cao của trẻ em.

Khi có sự rối loạn của tuyến giáp, ví dụ như suy tuyến giáp (trạng thái mà tuyến giáp không sản xuất đủ hoocmon tăng trưởng) hoặc bệnh lý khác liên quan đến tuyến giáp, có thể xảy ra các vấn đề liên quan đến tốc độ phát triển chiều cao.

Tuyến giáp cũng ảnh hưởng đến sức kháng và sức lực tổng thể của trẻ. Nếu có sự thiếu hụt hoặc rối loạn về tuyến giáp, trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi và suy yếu, làm giảm tốc độ phát triển chiều cao.

Có thể nói, việc theo dõi và đảm bảo sự phát triển chiều cao là một phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe tổng thể của con trẻ. Có nhiều nguyên nhân có thể gây chậm phát triển chiều cao, từ di truyền đến dinh dưỡng. Ba mẹ cần theo dõi và lưu ý đến các dấu hiệu cho thấy trẻ có thể đang trải qua tình trạng này.

4. Ba mẹ nên làm gì khi trẻ chậm tăng chiều cao?

Chậm phát triển chiều cao ảnh hưởng tiêu cực đến vóc dáng tương lai của con trẻ. Tuy nhiên, có nhiều cách để tăng chiều cao cho trẻ mà phụ huynh có thể áp dụng để cải thiện tình trạng này. Dưới đây là một số cách hiệu quả để cải thiện chiều cao của trẻ.

4.1 Đảm bảo dinh dưỡng

Canxi là nền tăng để giúp xương của trẻ phát triển khoẻ mạnh, chính vì thế việc cung cấp đầy đủ canxi trong chế độ ăn hàng ngày là vô cùng quan trọng đối với việc tăng chiều cao của trẻ. Đặc biệt, khi trẻ ở trong các giai đoạn quan trọng như giai đoạn từ 0-3 tuổi và giai đoạn dậy thì, nhu cầu về canxi cũng sẽ tăng lên đáng kể để giúp xương dài ra.

Một số nhóm thực phẩm giàu canxi mà ba mẹ có thể thêm vào thực đơn của trẻ là sữa và sản phẩm từ sữa, cải xoăn, bông cải xanh, rau chân vịt, các loại cá như cái mòi, cá hồi, các loại hạt và quả khô như hạt hướng dương, hạt chia, hạnh nhân.

Mặt khác, việc thiếu hụt vitamin D3 cũng có ảnh hưởng đến sự tăng chiều cao của trẻ. Vitamin D3 đóng vai trò giúp cơ thể thấp thụ canxi hiệu quả hơn. Do đó, ba mẹ cần phải bổ sung đồng thời cả hai loại dưỡng chất này. Một cách để bổ sung vitamin D3 hiệu quả cho trẻ chính là qua việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

4.2 Khuyến khích trẻ tập thể thao

Vận động không chỉ tăng cường sức khỏe mà còn kích thích sự tăng trưởng xương. Mẹ nên cho trẻ tham gia các môn thể thao giúp tăng chiều cao hiệu quả như bóng rổ, bóng chuyền, nhảy dây, hoặc các hoạt động ngoại khóa để cải thiện sự phát triển chiều cao. Để tăng chiều cao cho trẻ hiệu quả, phụ huynh nên cho trẻ tập luyện thể thao từ 30-60 phút một ngày và duy trì từ 3-4 buổi một tuần để đem lại hiệu quả tốt nhất.

4.3 Đảm bảo giấc ngủ cho trẻ

Giấc ngủ sâu là thời gian cơ thể tổng hợp hormone tăng trưởng. Duy trì lịch trình ngủ đều đặn và môi trường yên tĩnh, thoải mái giúp trẻ ngủ sâu hơn và đầy đủ hơn. Trẻ nên được khuyến khích đi ngủ trước 22 giờ đêm, đây là do hormone tăng trưởng được sản sinh nhiều nhất trong khung giờ từ 22 giờ đêm đến 1 giờ sáng.

4.4 Duy trì tư thế sinh hoạt đúng

Tư thế xấu có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cột sống và xương. Hãy đảm bảo trẻ ngồi đúng tư thế khi học và chơi, sử dụng bàn ghế phù hợp với kích thước của trẻ và khuyến khích trẻ thực hiện các bài tập cải thiện tư thế.

Ở bài viết trên, HIUP đã đem đến cho ba mẹ các thông tin cần biết về tình trạng trẻ chậm phát triển chiều cao. Tóm lại, có nhiều yếu tố có thể dẫn đến tình trạng này và điều quan trọng là ba mẹ cần nhận biết sớm để có những biện pháp xử lý hiệu quả, kịp thời. Ngoài ra, việc bổ sung dinh dưỡng và cải thiện chế độ ăn hàng ngày cho bé rất quan trọng. Hãy đảm bảo rằng bé được cung cấp đủ dinh dưỡng để ngăn ngừa tình trạng chậm phát triển chiều cao ở trẻ và tạo điều kiện tối ưu cho sự phát triển chiều cao của bé.

Xem thêm: Vì sao uống sữa có thể giúp tăng chiều cao?